تفسیر قرآن کریم صفحه ۱۴۵ – آیات ۱۳۲ تا ۱۳۷ سوره الانعام
موضوع: تفسیر قرآن کریم
عنوان: صفحه ۱۴۵
سوره: الانعام
نوع تفسیر: تفسیر نور
متن تفسیر:
تفسیر آیه ۱۳۲ سوره الانعام:
وَلِکُلٍّ دَرَجَاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَمَا رَبُّکَ بِغَافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ ﴿۱۳۲﴾و براى هر یک [از این دو گروه] از آنچه انجام داده اند [در جزا] مراتبى خواهد بود و پروردگارت از آنچه مى کنند غافل نیست (۱۳۲)
نکته ها:
مراد از «درجات» در این آیه، درجاتِ رشد نیست، بلکه شامل درکاتِ سقوط نیز مى شود.
پیام ها:
۱- خداوند، عادل است و مرتبه ى هر کس را طبق عملکرد خود او قرار مى دهد. «درجاتٌ ممّا عملوا»
۲- سعادت و شقاوت انسان، بسته به اعمال اوست. «ممّا عملوا»
۳- انسان باید بهوش باشد، زیرا تحت نظر خداست. «و ما ربّک بغافل عمّا یعملون»
تفسیر آیه ۱۳۳ و ۱۳۴ سوره الانعام:
وَرَبُّکَ الْغَنِیُّ ذُو الرَّحْمَهِ إِنْ یَشَأْ یُذْهِبْکُمْ وَیَسْتَخْلِفْ مِنْ بَعْدِکُمْ مَا یَشَاءُ کَمَا أَنْشَأَکُمْ مِنْ ذُرِّیَّهِ قَوْمٍ آخَرِینَ ﴿۱۳۳﴾و پروردگار تو بى نیاز و رحمتگر است اگر بخواهد شما را مى برد و پس از شما هر که را بخواهد جانشین [شما] مى کند همچنانکه شما را از نسل گروهى دیگر پدید آورده است (۱۳۳)إِنَّ مَا تُوعَدُونَ لَآتٍ وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِینَ ﴿۱۳۴﴾قطعا آنچه به شما وعده داده مى شود آمدنى است و شما درمانده کنندگان [خدا] نیستید (۱۳۴)
پیام ها:
۱- تنها خداوند بى نیاز مطلق است، پس هرگز خود را بى نیاز نبینیم. «ربّک الغنى» در جاى دیگر مى فرماید: «یا أیّها النّاس أنتم الفقراء الى اللّه واللّه هو الغنىّ الحمید» [۱] اى مردم! همه شما نیازمند خدایید و تنها اوست که بى نیاز وستوده است.
۲- گناهکاران، باید در همین دنیا هم بترسند، زیرا محو آنان توسط قدرت الهى بسیار ساده است. «یذهبکم»
۳- ریشه ى ظلم (که در دو آیه قبل آمده بود)، یا نیاز است، یا سنگدلى و هیچ یک از این دو در خدا وجود ندارد. «الغنىّ ذوالرّحمه»
۴- شرط مربّى خوب، بى نیازى و عطوفت است. «ربّک الغنىّ ذو الرّحمه»
۵ – بقاى اجتماعات بشرى، به مشیّت الهى بستگى دارد. «اِن یشأ یذهبکم»
۶- بود و نبود انسان ها، نفع و زیانى براى خداوند ندارد. «الغنىّ… اِن یشأ یذهبکم»
۷- خداوند از عبادات ما بى نیاز است، دستورهاى عبادى، عامل رشد خودماست. «الغنىّ»
۸ – رحمت خداوند، فراگیر است، ولى گاهى بشر کار را به جایى مى رساند که خداوند همه را نابود مى کند. «ذوالرّحمه… یذهبکم»
۹- وعده هاى الهى قطعى است، نه شوخى. «انّ ما توعدون لآت»
۱۰- مجرم در قیامت نمى تواند با قدرت الهى در افتد. «و ما انتم بمعجزین»
۱) فاطر، ۱۵٫
تفسیر آیه ۱۳۵ سوره الانعام:
قُلْ یَا قَوْمِ اعْمَلُوا عَلَى مَکَانَتِکُمْ إِنِّی عَامِلٌ فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ مَنْ تَکُونُ لَهُ عَاقِبَهُ الدَّارِ إِنَّهُ لَا یُفْلِحُ الظَّالِمُونَ ﴿۱۳۵﴾بگو اى قوم من هر چه مقدور شما هست انجام دهید من [هم] انجام مى دهم به زودى خواهید دانست که فرجام [نیکوى] آن سراى از آن کیست آرى ستمکاران رستگار نمى شوند (۱۳۵)
پیام ها:
۱- پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله، چون به راه خود یقین دارد، مأمور است در برخوردهاى خود، ثبات و قاطعیّت خود را به دیگران اعلام کند. «قل یا قوم اعملوا على مکانتکم انّى عامل…»
۲- سرپیچى مردم، وظیفه ى پیامبران را عوض نمى کند. «انّى عامل»
۳- سرنوشت مردم، وابسته به عملکرد خودشان است. «اعملوا … فسوف تعلمون»
۴- ملاک موفقیّت، حسن عاقبت و سرانجام کار است، نه جلوه ها و تلاشهاى زودگذر. «عاقبه الدّار»
۵ – ظالم، رستگار نمى شود. «انّه لا یفلح الظالمون»
۶- سرپیچى از راه خدا و انبیا ظلم است. «الظالمون»
تفسیر آیه ۱۳۶ سوره الانعام:
وَجَعَلُوا لِلَّهِ مِمَّا ذَرَأَ مِنَ الْحَرْثِ وَالْأَنْعَامِ نَصِیبًا فَقَالُوا هَذَا لِلَّهِ بِزَعْمِهِمْ وَهَذَا لِشُرَکَائِنَا فَمَا کَانَ لِشُرَکَائِهِمْ فَلَا یَصِلُ إِلَى اللَّهِ وَمَا کَانَ لِلَّهِ فَهُوَ یَصِلُ إِلَى شُرَکَائِهِمْ سَاءَ مَا یَحْکُمُونَ ﴿۱۳۶﴾و [مشرکان] براى خدا از آنچه از کشت و دامها که آفریده است سهمى گذاشتند و به پندار خودشان گفتند این ویژه خداست و این ویژه بتان ما پس آنچه خاص بتانشان بود به خدا نمى رسید و[لى] آنچه خاص خدا بود به بتانشان مى رسید چه بد داورى مى کنند (۱۳۶)
نکته ها:
آنان که از مدار تربیت انبیا بیرون رفته و به وادى خیال مى روند، حرف ها و تصمیم هایشان نیز خیالى و بى منطق است و خود را مالک همه چیز مى دانند و تقسیم بندى مى کنند. یکبار پسران را سهم خود و دختران را سهم خدا مى دانند. «الکم الذکر و له الانثى» [۱] یکبار هم غلات و حیوانات را بین خدا و بت ها تقسیم مى کنند. مشرکان مى پنداشتند سهم بت ها غیر قابل تغییر است و آن را خرج بتکده ها و خدمه آنها مى کردند، و سهم خدا را نیز به این بهانه که خداى آسمان ها بى نیاز است، هنگام کم و کسر آمدن ها خرج بتخانه ها مى کردند. نه خرج کودکان، فقرا و مهمانان.
۱) نجم، ۲۱٫
پیام ها:
۱- در کشاورزى و دامدارى، گرچه انسان نقش دارد، امّا زارع و خالق اصلى خداست. «للّه ممّا ذرأ» در آیه اى دیگر مى فرماید: «ءانتم تزرعونه أم نحن الزّارعون» [۱]
۲- قانون زکات و تقسیم درآمد و منافع، در عقائد انسان هاى قبلى نیز بوده است، هر چند به صورت خرافى. «هذا للّه… هذا لشرکائنا»
۳- مشرکان با آنکه بت ها را شریک خدا مى پنداشتند، ولى براى خداوند موقعیّت ویژه اى از عزّت و غنا قائل بودند و تلفات را از سهم خدا کم مى کردند و مى گفتند: او نیازى ندارد. «ما کان للّه فهو یصل الى شرکائهم»
۴- رسالت انبیا، مبارزه با خرافات است. «ساء ما یحکمون»
۱) واقعه، ۶۴٫
تفسیر آیه ۱۳۷ سوره الانعام:
وَکَذَلِکَ زَیَّنَ لِکَثِیرٍ مِنَ الْمُشْرِکِینَ قَتْلَ أَوْلَادِهِمْ شُرَکَاؤُهُمْ لِیُرْدُوهُمْ وَلِیَلْبِسُوا عَلَیْهِمْ دِینَهُمْ وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا یَفْتَرُونَ ﴿۱۳۷﴾و این گونه براى بسیارى از مشرکان بتانشان کشتن فرزندانشان را آراستند تا هلاکشان کنند و دینشان را بر آنان مشتبه سازند و اگر خدا مى خواست چنین نمیکردند پس ایشان را با آنچه به دروغ مى سازند رها کن (۱۳۷)
نکته ها:
همان گونه که تقسیم کشت و دام، میان خدا و شریکان، در نظر مشرکان جلوه داشت، عشق به بت و فرزندکشى در پاى بت را هم وسوسه هاى شیطانى در نظرشان آراسته بود.
«یُردُوهُم»: از «ارداء» به معناى هلاک کردن است.
مشرکان یا مى گویند: دختر ننگ است و زنده به گورش مى کنند، «أیمسکه على هون» [۱] یا مى گویند: خرجى ندارم و باید نابود شود، «خشیه املاق» [۲] یا آن را نوعى قرب به بت ها مى دانند، که همه ى اینها نوعى تزیین است.
۱) نحل، ۵۹٫
۲) اسراء، ۳۱٫
پیام ها:
۱- بینش غلط و خرافى، سبب مى شود که انسان، فرزند خود را پاى بت سنگى و چوبى قربانى کرده و به آن افتخار نماید. «زَیَّن… قتل أ
ودلاهم» ۲- مجرمان، حتّى براى فرزندکشى هم توجیه درست مى کنند تا روان و وجدان خود را آرام کنند. «زَیَّن»
۳- در انتقاد، انصاف را مراعات کنیم. «لکثیر من المشرکین» نه آنکه همه چنین اند.
۴- توجیه گناه و آراستن زشتى ها، عامل هلاکت و سقوط است. «زَیَّن… لیُردُوهم»
۵ – خرافه گرایى، سبب التقاط و آمیختگى دین با شبهات است. «ولیلبسوا»
۶- پیامبر، مسئول ابلاغ است نه اجبار، اگر مردم گوش نکردند، آنان را رها کرده و به سراغ دل هاى آماده مى رود. «فذرهم»
۷- افکار و رفتار منحرفان، نباید حقّ جویان را دلسرد کند. «فذرهم و ما یفترون»
۸ – شریک پنداشتن براى خداوند، افترا به اوست. «فذرهم و ما یفترون»
