صوت قرائت جزء ۸ قرآن کریم همراه با نکات تفسیری – قاری مشاری العفاسی
موضوع: نکات تفسیری جزء هشتم قرآن کریم
مناسبت: جزء خوانی ماه مبارک رمضان-جلسات نورانی قرآن
قاری: مشاری العفاسی
صوت قرائت جزء ۸ قرآن کریم با صدای قاری مشاری العفاسی
همانطور که گفته شد سوره انعام سوره مبارزه با شرک است و اکثر آیات آن مربوط به انحرافات مشرکین است. خداوند می فرماید:
۱) مشرکین آنقدر لجوجند که خدا به پیامبر (ص) در آیه ۱۱۱ می فرماید اگر فرشتگان را بسویشان نازل کنیم و مردگان هم با ایشان سخن بگویند باز هم ایمان نمی آورند.
۲) خداوند بعد از ذکر حقانیت خود در آیه ۱۱۶ می فرماید با این وجود اگر از کسانی که در روی زمین هستند پیروی کنی , تو را از راه خدا گمراه می کنند ,آنها تنها از گمان خود پیروی می کنند.
۳) بعضی از سران مشرکین که قرآن از آنها با نام ” اکابر مجرمیها” نام می برد ادعاهای مضحکی داشتند, از جمله اینکه اگر قرار است به پیامبر وحی شود ,باید به ما هم وحی شود والـّا ما ایمان نمی آوریم. و خداوند در پاسخ آنها فرمود:”خدا بهتر می داند رسالت خود را در کجا قرار دهد.”( آیه ۱۲۴)
۴) خداوند در آیه ۱۲۵ در ادامه بیان اراده حق و مشیت پروردگار می فرماید:” هر کس را که خدا بخواهد هدایتش کند, دلش را برای پذیرفتن اسلام می گشاید ]به او شرح صدر می دهد[ و هر کس را که خدا بخواهد گمراهش کند, دلش را سخت تنگ می گرداند, گویا از قبول حق به آسمان می گریزد”.
در توضیح شرح صدر:
الف- خداوند این نعمت بزرگ را بر پیامبرش منت می گذارد:” الم نشرح لک صدرک”.
ب- هنگامیکه خداوند موسی(ع) را مأمور به هدایت فرعون می کند, اولین درخواستش از خداوند شرح صدر است و عرض می کند که:” رب اشرح لی صدری و یسرلی امری و احلل عقده من لسانی یفقهوا قولی”.
ج- پیامبر(ص) می فرماید شرح صدر نوری است که خدا در دل هر کس که بخواهد می افکند و در پرتو آن, روح او وسیع و گشاده می شود و از پیامبر سؤال شد آیا شرح صدر نشانه ای هم دارد؟ حضرت فرمودند آری, نشانه اش توجه به سرای جاویدان و دل کندن از دنیا و آماده شدن برای مرگ است.
د- خداوند در آیه ۲۲ سوره زمر , شرح صدر را مقابل قساوت قلب می داند و می فرماید وای بر آنها که قلب های سخت و نفوذ ناپذیری دارند و ذکر خدا در آنها اثر نمی کند.
ه- از مواردی که در رسیدن به شرح صدر مؤثر هستند می توان از همنشینی با صالحان, خودسازی, تهذیب نفس, پرهیز از گناه, پرهیز از خوردن غذای حرام و یاد کردن خدا را می توان نام برد و جهل و گناه و لجاجت و جدال با خداوند وهمنشینی با بدان و گناهکاران و دنیا پرستان نیز باعث تنگی روح و قساوت قلب می شوند.
و- حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) می فرماید: ” اشکها خشک نمی شود مگر به خاطر سختی دلها و دلها سخت و سنگین نمی شود مگر به خاطر فراوانی گناه.
ز- خدای تعالی به حضرت موسی(ع) می فرماید ای موسی آرزوهایت را در دنیا دراز مکن که قلبت سخت و انعطاف ناپذیر می شود. سنگدلان از من دورند.
۵) در آیات سوره انعام قساوت قلب مشرکین بدین صورت بیان می شود که آنها:
الف- حلال خدا را حرام کردند,از جمله گوشت بعضی حیوانات.
ب- فرزندان خود را به پای بت ها قربانی کردند تا آنجا که کشتن بچه های خود را یکنوع افتخار می دانستند.( آیه ۱۳۷)
ج- گناه شرک خود را به خداوند نسبت می دهند و می گویند اگر خدا نمی خواست , ما و پدرانمان مشرک نمی شدیم.( آیه ۱۴۸)
۶) خداوند در آیات ۱۵۱ تا ۱۵۳ سوره انعام فرمانهای دهگانه و اثرات آن بر جامعه مسلمین را بیان می کند:
۱٫ هیچ چیز را شریک خدا قرار ندهید.
۲٫ به پدر و مادر نیکی کنید.
۳٫ فرزندان خود را به خاطر فقر نکشید.
۴٫ به اعمال زشت نزدیک نشوید خواه آشکار باشد خواه پنهان.
۵ . قتل نفس نکنید.
۶٫ نزدیک مال ایتام نشوید(جز به قصد صلاح).
۷٫ کم فروشی نکنید و حق پیمانه را با عدالت ادا کنید.
۸٫ به هنگام داوری کردن و یا شهادت دادن ,حق رابگوئید هرچند در مورد خویشاوندان شما باشد.
۹٫ به عهد خود وفا کنید.
۱۰٫ راه مستقیم را بپیمائید و در راههای انحرافی گام برندارید.
درصفحه ۳۵ جلد ششم تفسیر نمونه با ذکر داستان جالبی آمده که این چند آیه چهره مدینه را تغییر داد.
سوره اعراف
در سوره مبارکه اعراف خداوند درباره عهدی که از آدمیان گرفته تا او را بپرستند و چیزی را شریک او قرار ندهند صحبت کرده و سیر تاریخی این عهد را بیان می کند. اکثر امتهای گذشته این عهد را شکسته و از یاد می بردند و در نتیجه وقتی پیامبری در بین آنها مبعوث می گشت و آیات و معجزاتی می آورد که آنانرا به یاد عهد خود می انداخت ,تکذیب می کردند و تنها عدّۀ قلـیـلی متذکر می شدند.
۱) دسته بندی انسانها به جمعی که بر اصل فطرت باقی مانده و عهد و پیمان الهی را حفظ می کنند و مشمول لطف خدا قرار می گیرند و جمعی که غرق در شهوات دنیایی شده و به عذابهای ناگهانی گرفتار می شوند.
۲) ابتدا زندگی حضرت آدم در بهشت, ماجرای سرکشی و عصیان ابلیس, وسوسه های ابلیس در لباسی دلنشین و اخطار خداوند به فرزندان آدم در رابطه با خطرات شیطان را بیان می کند. سپس زندگی فرزندان آدم ,حضرت نوح, حضرت هود, حضرت صالح,
حضرت لوط, حضرت شعیب و قوم موسی را بیان می کند.
۳) درآیات ۱۱ تا ۲۸ سوره اعراف داستان خلقت حضرت آدم و فرمان خدا به سجده بر آدم و نافرمانی شیطان و هبوط او از مقامی که داشت و مهلت خواستن او از خداوند تا روز قیامت و تصمیم او بر فریب انسانها بیان شده است.
مطالبی در مورد شیطان:
الف- شیطان به معنی موجود سرکش و طغیانگر و موذی است, به همین دلیل در قرآن به انسانهای پست و خبیث و طغیانگر نیز لقب شیطان اطلاق شده است.
ب- ابلیس اسم خاص شیطانی است که در برابر حضرت آدم قرار گرفت و در حقیقت رئیس همۀ شیاطین است.
ج- شیطان از رده جنیان است, خلقت او از آتش و خلقت انسان از خاک است.(کان من الجن)
د- جن هم مانند همۀ طوایف, دارای ذریه و فرزند است و به تعبیر قرآن او و قبیله اش ما را می بینند ولی ما آنها را نمی بینیم و اصلا لغت جن به معنی ناپیداست.
ه- عمر شیطان به اندازه عمر همۀ انسانهاست و از خداوند مهلت خواست اما نه برای جبران گناه خود, بلکه برای اغوای فرزندان آدم.
و- به تعبیر آیه ۱۶ و ۱۷ سوره اعراف, شیطان برای گمراه کردن فرزندان آدم بر سر راه راست قرار می گیرد تا آنان را ناسپاس گرداند.
ز- هنرشیطان آنست که کار زشت را زیبا جلوه دهد و برای حضرت آدم شجرۀ ممنوعه را شجرۀ خلد معرفی کند تا او را فریب دهد, مانند شیاطین بزرگ که تحت عنوان دفاع از حقوق بشر, حق بشر را ضایع می کنند.
ح- شیطان از آنجا که ملعون و از رحمت حق دور شده است, قصد دارد لباس کرامت و بندگی را از تن انسان بیرون آورد و انسانها را نیزمانند خود ملعون گرداند.
ط- خداوند در آیه ۲۷ سوره اعراف به فرزندان آدم هشدار می دهد که مواظب باشید شیطان شما را در فتنه نیفکند آنچنانکه پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد.
ی- در آیه ۶۲ سوره اسراء از زبان شیطان آمده که چون انسان را بر من مقدّم داشتی, بجز اندکی ,تمامی آنها را گمراه خواهم ساخت و به گردن همه ریسمان وسوسه خواهم افکند.
ک- از آیه ۶۲ سوره اسراء فهمیده می شود که نفوذ شیطان از چهار طریق است:
۱٫ با صدای خویش انسان را وسوسه می کند. ۲٫ با لشکریان سواره و پیاده حمله می کند. ۳٫ در اموال و فرزندان انسان مشارکت می کند. ۴٫ با وعده های دروغ فریب می دهد.
جهت مطالعه مطالب بیشتری از نظر قرآن در مورد شیطان لینک زیر راکلیک کنید.
شیطان چیست؟چگونه عمل میکند؟
۴) رد پای شیطان در داستان قوم نوح و پیمان شکنی این قوم دیده می شود که چگونه با ۹۵۰ سال تبلیغ شبانه روزی حضرت نوح(ع) ,تعداد اندکی به او ایمان آوردند و همچنین سخنان قوم عاد به حضرت هود(ع) که او را دروغگو و سفیه می خواندند و داستان قوم لوط و انحرافاتشان و داستان حضرت شعیب(ع) و نافرمانی قومش در مسائل ادی و گرانفروشی و کم فروشی از دیگر موارد مطرح شده در این سوره است.
۵) در آیات ۴۶ تا ۴۹ سوره اعراف بحثی در مورد اهل اعراف مطرح شده که مرحوم علامه طباطبائی(ره) می فرماید آنان جمعی از بندگان مخلص هستند که مقام آنها از سایرین بالاتر است. اینها هر دو طایفۀ بهشتی و جهنمی را می شناسند. در تکلم به حق مجازند ,می توانند شهادت دهند, شفاعت کنند , حکم کنند و….(صفحه ۱۷۳ جلد پنجم المیزان)
مفاهیم کلی کلیدی و کاربردی جزء ۸
۱٫ تشبیه ایمان به زندگی و کفر به مرگ (۱۲۲)أنعام
۲٫ الله أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ (۱۲۴)أنعام
۳٫ ارسال پیامبر برای انسان ها و جنیان (۱۳۰)أنعام
۴٫ زنده به گور کردن فرزندان در جاهلیت و سقط جنین و کور تاژ در عصر ما (۱۳۷)أنعام
۵٫ سخنان بی اساس مشرکین درباره چهار پایان و زراعتهایی که خوردن آنها را حرام می‌دانستند (۱۳۸ – ۱۴۰)أنعام
۶٫ اسراف نکنید، خداوند اسراف کاران را دوست ندارد (۱۴۱)أنعام
۷٫ بدون علم و آگاهی حکم شرعی صادر نکنید (۱۴۳ – ۱۴۵)أنعام
۸٫ اگر مرتکب نافرمانی و افزون طلبی شویم، خداوند ما را از نعمت هایش محروم میکند. (۱۴۶)أنعام
۹٫ فرزندان خود را از ترس فقر نکشید. ما به شما و آنها روزی می‌دهیم (۱۵۱)أنعام
۱۰٫ یک کار خوب، ده برابر پاداش دارد
۱۱٫ مواظب باشید، ممکن است عذاب الهی شما را در حال خواب، هلاک کند (۴) اعراف
۱۲٫ تکبر و سر پیچی شیطان در سجده بر آدم علیه اسلام (۲۱ – ۱۸)اعراف
۱۳٫ شیطان برای آدم و حوا قسم شدید خورد که خیر خواه آنهاست و آنها را از بهشت بیرون راند پس وای به روزی که به عزت خدا قسم خورده که همه بندگان را گمراه میکند. (۲۱)اعراف
۱۴٫ شیطان شما را می‌بیند ولی شما او را نمی‌بینید (۲۷)اعراف
۱۵٫ مشاجره جهنمی ها با یکدیگر (۳۸ و ۳۹) اعراف
۱۶٫ اگر شتر از سوراخ سوزن رد شد، تکذیب کنندگان آیات الهی هم وارد بهشت می‌شوند (۴۰)اعراف
۱۷٫ مناظره بهشتیان و دوزخیان (۴۴ – ۵۱)اعراف
۱۸٫ موذن یعنی علی ابن ابی طالب (علیه السلام) (۴۴)اعراف
۱۹٫ اعراف چیست و اصحاب الاعراف چه کسانی هستند؟ (۴۶ –۴۸)اعراف
۲۰٫ خلق آسمانها و زمین در شش دوره زمانی (۵۴)اعراف
۲۱٫ خداوند را در نهان و با زاری بخوانید (۵۵)اعراف
۲۲٫ نقش باد در طبیعت (۵۷)اعراف
۲۳٫ داستان ماموریت و عملکرد انبیائی چون : نوح – هود – صالح– لوط – شعیب و کم فروشان (۵۹ – ۹۳)اعراف
