تفسیر قرآن کریم صفحه ۲۹ – آیات ۱۸۷ تا ۱۹۰ سوره بقره

موضوع: تفسیر قرآن کریم

عنوان: صفحه ۲۹

سوره: بقره

نوع تفسیر: تفسیر هدایت – محمد تقی مدرسی

متن تفسیر:

تفسیر آیه ۱۸۷:

أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَهَ الصِّیَامِ الرَّفَثُ إِلَى نِسَائِکُمْ هُنَّ لِبَاسٌ لَکُمْ وَأَنْتُمْ لِبَاسٌ لَهُنَّ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّکُمْ کُنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَکُمْ فَتَابَ عَلَیْکُمْ وَعَفَا عَنْکُمْ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا کَتَبَ اللَّهُ لَکُمْ وَکُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَکُمُ الْخَیْطُ الْأَبْیَضُ مِنَ الْخَیْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّیَامَ إِلَى اللَّیْلِ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عَاکِفُونَ فِی الْمَسَاجِدِ تِلْکَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ آیَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ ﴿۱۸۷﴾

در شبهاى روزه همخوابگى با زنانتان بر شما حلال گردیده است آنان براى شما لباسى هستند و شما براى آنان لباسى هستید خدا مى‏ دانست که شما با خودتان ناراستى میکردید پس توبه شما را پذیرفت و از شما درگذشت پس اکنون [در شبهاى ماه رمضان مى‏ توانید] با آنان همخوابگى کنید و آنچه را خدا براى شما مقرر داشته طلب کنید و بخورید و بیاشامید تا رشته سپید بامداد از رشته سیاه [شب] بر شما نمودار شود سپس روزه را تا [فرا رسیدن] شب به اتمام رسانید و در حالى که در مساجد معتکف هستید [با زنان] درنیامیزید این است‏ حدود احکام الهى پس [زنهار به قصد گناه] بدان نزدیک نشوید این گونه خداوند آیات خود را براى مردم بیان مى ‏کند باشد که پروا پیشه کنند (۱۸۷)

ﺍﺯ ﺍﺣﻜﺎم ﺭﻭﺯﻩ

ﺍﺣﻜﺎم ﺭﻭﺯﻩ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺍﺳﺖ، ﻭﻟﻰ ﺁﺷﻜﺎﺭﺗﺮﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﻯ ﺍﺯ  ﺧﻮﺭﺍﻙ ﻭ ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻰ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﺷﺐ ﺍﺳﻠﺎم ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻄﻠﻖ ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻰ ﻭ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﺟﺰ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﻬﺎﻯ ﻣﻌﻴﻦ ﺭﻭﺍ ﻧﻤﻰ ﺩﺍﺷﺖ، ﻭﻟﻰ ﺍﻳﻦ ﺣﻜﻢ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺒﻜﺘﺮ ﺷﺪ، ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﺍﺣﻜﺎم ﺳﺨﺖ ﺁﻏﺎﺯ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﻛﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ، ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﺒﻰ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﻣﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺧﻮﺩ ﺍﻟﺘﺰﺍم ﻭ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ.

 ﺃُﺣِﻞَّ ﻟَﻜُﻢْ ﻟَﻴْﻠَﺔَ ﺍﻟﺼِّﻴﺎمِ ﺍﻟﺮَّﻓَﺚُ ﺇِﻟﻰ ﻧِﺴﺎﺋِﻜُﻢْ- ﺩﺭ ﺷﺒﻬﺎﻯ ﺭﻭﺯﻩ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻤﺎ ﻧﺰﺩﻳﻜﻰ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﻪ ﺯﻧﺎﻧﺘﺎﻥ ﺭﻭﺍ ﺍﺳﺖ.

ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺟﻨﺴﻰ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﺯﻧﺎﻥ ﻫﻤﺴﺮ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺩژﻯ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﻟﻐﺰﺷﮕﺎﻫﻬﺎﻯ ﺟﻨﺴﻰ ﺣﻔﻆ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﻫﻤﺴﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺣﻜﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺩژﻯ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺑﺰﻫﻜﺎﺭﻳﻬﺎ ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺟﻨﺴﻰ ﺑﺮﻣﻰ ﺧﻴﺰﺩ، ﻭ ﻟﺬﺍ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎﻝ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺯﻧﺎﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ:

 ﻫُﻦَّ ﻟِﺒﺎﺱٌ ﻟَﻜُﻢْ ﻭَ ﺃَﻧْﺘُﻢْ ﻟِﺒﺎﺱٌ ﻟَﻬُﻦَّ- ﺁﻧﺎﻥ ﻟﺒﺎﺱ ﺷﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺷﻤﺎ ﻟﺒﺎﺱ ﺍﻳﺸﺎﻧﻴﺪ.

ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺟﻨﺴﻰ ﺩﺭ ﺷﺒﻬﺎﻯ ﺭﻭﺯﻩ، ﻧﺨﺴﺖ ﺣﺮﺍم ﺑﻮﺩ، ﻭﻟﻰ ﻣﺮﺩم ﺁﻥ ﺭﺍ ﺭﺍﺳﺖ ﺍﺟﺮﺍ ﻧﻤﻰ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺣﻜﻢ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ.

 ﻋَﻠِﻢَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﺃَﻧَّﻜُﻢْ ﻛُﻨْﺘُﻢْ ﺗَﺨْﺘﺎﻧُﻮﻥَ ﺃَﻧْﻔُﺴَﻜُﻢْ- ﺧﺪﺍ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﺪ.

ﻭ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﻬﻮﺕ ﺟﻨﺴﻰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺳﺘﻢ ﺭﻭﺍ ﻣﻰ ﺩﺍﺭﻳﺪ.

 ﻓَﺘﺎﺏَ ﻋَﻠَﻴْﻜُﻢْ ﻭَ ﻋَﻔﺎ ﻋَﻨْﻜُﻢْ ﻓَﺎﻟْﺁﻥَ ﺑَﺎﺷِﺮُﻭﻫُﻦَّ- ﭘﺲ ﺗﻮﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺩﺭﮔﺬﺷﺖ ﺍﻳﻨﻚ ﺑﺎ ﺯﻧﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻧﺰﺩﻳﻜﻰ ﻛﻨﻴﺪ، ﻭ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻧﻰ ﺑﻬﺮﻩ ﺗﺎﻥ ﻛﻨﺪ ﺍﻧﺠﺎم ﺩﻫﻴﺪ، ﭼﻪ ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻰ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻫﺪﻑ ﻧﻴﺴﺖ، ﺑﻠﻜﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﻋﺎﻟﻰ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ.

 ﻭَ ﺍﺑْﺘَﻐُﻮﺍ ﻣﺎ ﻛَﺘَﺐَ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﻟَﻜُﻢْ- ﻭ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﭼﻴﺰﻯ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺪﺭ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ. 

 ﻭَ ﻛُﻠُﻮﺍ ﻭَ ﺍﺷْﺮَﺑُﻮﺍ ﺣَﺘَّﻰ ﻳَﺘَﺒَﻴَّﻦَ ﻟَﻜُﻢُ ﺍﻟْﺨَﻴْﻂُ ﺍﻟْﺄَﺑْﻴَﺾُ ﻣِﻦَ ﺍﻟْﺨَﻴْﻂِ ﺍﻟْﺄَﺳْﻮَﺩِ ﻣِﻦَ ﺍﻟْﻔَﺠْﺮِ- ﻭ ﺑﺨﻮﺭﻳﺪ ﻭ ﺑﻴﺎﺷﺎﻣﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ﺳﭙﻴﺪﻩ ﺩم ﺭﺷﺘﻪ ﺳﭙﻴﺪ (ﺳﭙﻴﺪﻩ) ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪ ﺳﻴﺎﻩ (ﺗﺎﺭﻳﻜﻰ ﺷﺐ) ﺑﺎﺯﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ.

ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺻﺒﺢ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺧﻂ ﺳﻔﻴﺪﻯ ﺩﺭ ﺍﻓﻖ ﻛﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺳﭙﻴﺪﻩ ﺻﺒﺢ ﺍﺳﺖ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺷﻮﺩ، ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻭﻗﺖ ﺭﻭﺯﻩ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻰ ﻭ ﺧﻮﺭﺩﻥ ﻭ ﺁﺷﺎﻣﻴﺪﻥ ﺣﺮﻣﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ.

 ﺛُﻢَّ ﺃَﺗِﻤُّﻮﺍ ﺍﻟﺼِّﻴﺎمَ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟﻠَّﻴْﻞِ- ﺳﭙﺲ ﺭﻭﺯﻩ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺷﺐ ﺗﻤﺎم ﻛﻨﻴﺪ، ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺧﻮﺭﺷﻴﺪ ﻏﺮﻭﺏ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺩﻧﺒﺎﻟﻪ ﺭﻭﺷﻨﻰ ﺍﺯ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﻰ ﺭﻭﺩ.

ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ ﺟﻨﺴﻰ ﺩﺭ ﻫﻨﮕﺎم ﺭﻭﺯ ﺭﻭﺯﻩ ﺩﺍﺭﻯ ﺣﺮﺍم ﺍﺳﺖ، ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﺍﺯ ﻣﺮﺩم ﻋﺰﻟﺖ ﻣﻰ ﮔﺰﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪﻯ ﭘﻨﺎﻩ ﻣﻰ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺳﻮﻯ ﺧﺪﺍ ﺍﻧﺰﻭﺍ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ، ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ:

 ﻭَ ﻟﺎ ﺗُﺒَﺎﺷِﺮُﻭﻫُﻦَّ ﻭَ ﺃَﻧْﺘُﻢْ ﻋﺎﻛِﻔُﻮﻥَ ﻓِﻰ ﺍﻟْﻤَﺴﺎﺟِﺪِ- ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﺍﻋﺘﻜﺎﻑ ﻭﺭﺯﻳﺪﻩ ﺍﻳﺪ، ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻧﺰﺩﻳﻜﻰ ﻣﻜﻨﻴﺪ.

ﺍﺳﻠﺎم ﻋﺰﻟﺖ ﻭ ﺍﻧﺰﻭﺍﻯ ﻛﺎﻣﻞ ﺍﺯ ﻣﺮﺩم ﺭﺍ ﺭﻭﺍ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ، ﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﻧﻘﺸﻰ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﺻﻠﺎﺡ ﺁﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻰ ﺑﺮﺩ، ﻭﻟﻰ ﻋﺰﻟﺖ ﺟﺴﺘﻦ ﻣﻮﻗﺘﻰ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻧﻜﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﻭ ﺁﺭﺯﻭ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ، ﺟﺎﻳﺰ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ.

ﻭ ﺍﻋﺘﻜﺎﻑ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻋﺰﻟﺖ ﮔﺰﻳﻨﻰ ﻣﻮﻗﺘﻰ ﺍﺳﺖ، ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﺷﻬﺎ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺷﺨﺺ ﻣﺆﻣﻦ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﺭﻭﺯﻩ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺟﺰ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻣﺮﻯ ﺿﺮﻭﺭﻯ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﻧﻤﻰ ﺷﻮﺩ: ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻝ ﺷﺐ ﻭ ﺭﻭﺯ ﻧﺰﺩﻳﻜﻰ ﺑﺎ ﺯﻧﺎﻥ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺣﺮﺍم ﺍﺳﺖ.

 ﺗِﻠْﻚَ ﺣُﺪُﻭﺩُ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﻓَﻠﺎ ﺗَﻘْﺮَﺑُﻮﻫﺎ ﻛَﺬﻟِﻚَ ﻳُﺒَﻴِّﻦُ ﺍﻟﻠَّﻪُ ﺁﻳﺎﺗِﻪِ ﻟِﻠﻨَّﺎﺱِ ﻟَﻌَﻠَّﻬُﻢْ ﻳَﺘَّﻘُﻮﻥَ- ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﺣﺪﻭﺩ ﺧﺪﺍ، ﭘﺲ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺰﺩﻳﻚ ﻣﺸﻮﻳﺪ ﺧﺪﺍ ﺁﻳﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺩم ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﮕﺮ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ ﻭ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎﺭ ﺷﻮﻧﺪ.

تفسیر آیه ۱۸۸:

وَلَا تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُمْ بَیْنَکُمْ بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُوا بِهَا إِلَى الْحُکَّامِ لِتَأْکُلُوا فَرِیقًا مِنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالْإِثْمِ وَأَنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿۱۸۸﴾

و اموالتان را میان خودتان به ناروا مخورید و [به عنوان رشوه قسمتى از] آن را به قضات مدهید تا بخشى از اموال مردم را به گناه بخورید در حالى که خودتان [هم خوب] میدانید (۱۸۸)

ﻫﺪﻑ ﺭﻭﺯﻩ ﭘﺎﻛﻴﺰﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﺟﺎﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﺯ ﺣﺮﺍﻣﻬﺎﻯ ﺧﺪﺍ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺳﺘﻤﮕﺮﻯ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﺩﻭﺭﻯ ﮔﺰﻳﻨﻨﺪ. ﻭ ﺍﮔﺮ ﺭﻭﺯﻩ ﺑﻪ ﺗﻘﻮﻯ ﻭ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎﺭﻯ ﻧﻴﺎﻧﺠﺎﻣﺪ، ﭼﻪ ﺳﻮﺩﻯ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻧﻤﺎﺯ ﺍﺯ ﻛﺎﺭ ﺯﺷﺖ ﻭ ﺑﺪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﻧﻜﻨﺪ ﺳﻮﺩﻯ ﻧﺪﺍﺭﺩ. ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻗﺮﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻩ ﺑﻪ ﺣﺮﻣﺖ ﻣﺎﻝ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ:

 ﻭَ ﻟﺎ ﺗَﺄْﻛُﻠُﻮﺍ ﺃَﻣْﻮﺍﻟَﻜُﻢْ ﺑَﻴْﻨَﻜُﻢْ ﺑِﺎﻟْﺒﺎﻃِﻞِ- ﻭ ﻣﺎﻟﻬﺎﻯ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﺨﻮﺭﻳﺪ.

ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ ﻣﺎﻝ ﺑﺮﺍﺩﺭﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻏﺼﺐ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺪﻩ ﺍﻯ، ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺪﻋﻪ ﻭ ﻓﺮﻳﺐ ﻳﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻘﻠﺐ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﻛﻪ ﻣﺎﻝ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻤﺎﺭ ﻳﺎ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺯﻳﺎﻧﺒﺨﺶ ﻣﺎﻟﻚ ﺷﺪﻩ ﺍﻯ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻃﻞ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻬﺎﻯ ﻣﺮﺩم ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻰ ﺧﻮﺭﻧﺪ، ﺑﻪ ﺍﺣﻜﺎم ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﺍﻥ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ، ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺑﺎ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺷﺮﻳﻜﻨﺪ. ﻟﺬﺍ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻣﻰ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ:

 ﻭَ ﺗُﺪْﻟُﻮﺍ ﺑِﻬﺎ ﺇِﻟَﻰ ﺍﻟْﺤُﻜَّﺎمِ ﻟِﺘَﺄْﻛُﻠُﻮﺍ ﻓَﺮِﻳﻘﺎً ﻣِﻦْ ﺃَﻣْﻮﺍﻝِ ﺍﻟﻨَّﺎﺱِ ﺑِﺎﻟْﺈِﺛْﻢِ ﻭَ ﺃَﻧْﺘُﻢْ ﺗَﻌْﻠَﻤُﻮﻥَ- ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﺩﺍﺩﺭﺳﺎﻥ ﻭ ﻗﻀﺎﺕ ﻧﻴﻨﺪﺍﺯﻳﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﻯ ﺍﺯ ﻣﺎﻟﻬﺎﻯ ﻣﺮﺩم ﺭﺍ ﺑﺮ ﺧﻠﺎﻑ ﺣﻖ ﻭ ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺑﺨﻮﺭﻳﺪ، ﻭ ﺣﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﻴﺪ.

تفسیر آیه ۱۸۹:

یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْأَهِلَّهِ قُلْ هِیَ مَوَاقِیتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ وَلَیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِهَا وَلَکِنَّ الْبِرَّ مَنِ اتَّقَى وَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوَابِهَا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ﴿۱۸۹﴾

در باره [حکمت] هلالها[ى ماه] از تو مى ‏پرسند بگو آنها [شاخص] گاه‏ شمارى براى مردم و [موسم] حج‏اند و نیکى آن نیست که از پشت‏ خانه ‏ها درآیید بلکه نیکى آن است که کسى تقوا پیشه کند و به خانه ‏ها از در [ورودى] آنها درآیید و از خدا بترسید باشد که رستگار گردید (۱۸۹)

ﻭ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻣﺎﻝ ﺣﺮﻣﺖ ﺩﺍﺭﺩ، ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺎﻥ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﺯ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻛﺴﻰ ﺑﺎﻟﺎ ﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﺧﺎﻧﻪ ﺍﻭ ﺷﻮﻧﺪ. ﻭ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﺎﻩ ﺭﻣﻀﺎﻥ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺩﻳﺪﻥ ﻫﻠﺎﻝ، ﻗﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯ ﺑﺤﺚ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻩ ﺣﻜﻢ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﺮﺩ، ﻭ ﺳﭙﺲ ﻫﺸﺪﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻪ ﺩﻳﻨﺪﺍﺭﻯ ﺷﺨﺺ ﻛﺎﻓﻰ ﻧﻴﺴﺖ، ﻭ ﮔﻔﺖ:

ﻫﺮﮔﺰ … ﻣﻠﺘﺰم ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻪ ﻭﺍﺟﺒﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﻠﺘﺰم ﺑﻮﺩﻥ ﺑﻪ ﻇﻮﺍﻫﺮ ﺩﻳﻦ ﺍﺳﺖ.

 ﻳَﺴْﺌَﻠُﻮﻧَﻚَ ﻋَﻦِ ﺍﻟْﺄَﻫِﻠَّﺔِ ﻗُﻞْ ﻫِﻰَ ﻣَﻮﺍﻗِﻴﺖُ ﻟِﻠﻨَّﺎﺱِ ﻭَ ﺍﻟْﺤَﺞِّ- ﺍﺯ ﺗﻮ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻫﻠﺎﻟﻬﺎﻯ ﻣﺎﻩ ﻣﻰ ﭘﺮﺳﻨﺪ، ﺑﮕﻮ: ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﻴﺮﻯ ﻭﻗﺖ ﺟﻬﺖ ﻣﺮﺩم ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺣﺞ ﺍﺳﺖ.

 ﻭَ ﻟَﻴْﺲَ ﺍﻟْﺒِﺮُّ ﺑِﺄَﻥْ ﺗَﺄْﺗُﻮﺍ ﺍﻟْﺒُﻴُﻮﺕَ ﻣِﻦْ ﻇُﻬُﻮﺭِﻫﺎ- ﻧﻴﻜﻰ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﭘﺸﺖ ﺑﺎم ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺩﺭﺁﻳﻴﺪ، ﻭ ﺍﻳﻦ، ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﺍﺯ ﺟﺎﻫﻠﻴﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻨﺪﺍﺭ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺍﻯ ﺍﺯ  ﺩﻟﺎﻭﺭﻯ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﭼﻨﺎﻥ ﻣﻰ ﭘﻨﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺁﻥ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻯ ﺣﺞ ﻣﺤﺮم ﺷﺪﻩ ﺭﻭﺍ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﺍﻟﺤﺮﺍم ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻥ ﺷﻮﺩ، ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺳﻮﺭﺍﺧﻰ ﺍﻧﺠﺎم ﻣﻰ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ.

 ﻭَ ﻟﻜِﻦَّ ﺍﻟْﺒِﺮَّ ﻣَﻦِ ﺍﺗَّﻘﻰ – ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻴﻜﻰ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺨﺺ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ، ﻛﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﭼﻴﺰﻫﺎﻯ ﺣﺮﺍم ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺮﺍﻋﺎﺕ ﺣﺪﻭﺩ ﺷﺮﻋﻰ، ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺷﺠﺎﻋﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺩم ﻛﺴﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﻮﺍﻯ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﺩ ﻏﻠﺒﻪ ﻛﻨﺪ.

 ﻭَ ﺃْﺗُﻮﺍ ﺍﻟْﺒُﻴُﻮﺕَ ﻣِﻦْ ﺃَﺑْﻮﺍﺑِﻬﺎ ﻭَ ﺍﺗَّﻘُﻮﺍ ﺍﻟﻠَّﻪَ ﻟَﻌَﻠَّﻜُﻢْ ﺗُﻔْﻠِﺤُﻮﻥَ- ﻭ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺍﺯ ﺩﺭﻫﺎﻯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺁﻳﻴﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ، ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺭﺳﺘﮕﺎﺭ ﺷﻮﻳﺪ.

تفسیر آیه ۱۹۰:

وَقَاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَکُمْ وَلَا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْمُعْتَدِینَ ﴿۱۹۰﴾

و در راه خدا با کسانى که با شما مى ‏جنگند بجنگید ولى از اندازه درنگذرید زیرا خداوند تجاوزکاران را دوست نمى دارد (۱۹۰)

ﻫﺪﻓﻬﺎ ﻭ ﺍﺣﻜﺎم ﺟﻨﮓ ﺩﺭ ﺍﺳﻠﺎم

ﺭﻫﻨﻤﻮﺩﻫﺎﻳﻰ ﺍﺯ ﺁﻳﺎﺕ:

ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻣﻤﻴﺰﺍﺕ ﺍﻣﺖ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﺎﺩ ﺑﺮﺍﻯ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﻰ ﺑﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎﻯ ﻋﺎﻟﻰ ﺍﻧﺴﺎﻧﻰ، ﻭ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻓﻬﺎ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ ﻧﺒﺮﺩ ﻧﻴﺰ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ. ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺁﻳﺎﺕ ﻗﺮﺁﻥ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﻛﺎﺭﺯﺍﺭ ﻭ ﻗﺘﺎﻝ ﺳﺨﻦ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﺪ (ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﻗﺼﺎﺹ ﻭ ﺻﻴﺎم ﺑﺤﺚ ﺷﺪ) ﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺗﻘﻮﻯ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻟﺤﺎﻅ ﻛﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺮﺍﻋﺎﺕ ﺣﺪﻭﺩ ﺧﺪﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﺩ ﺍﺳﺖ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ.

ﭘﺲ ﻗﺘﺎﻝ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﻭ ﻋﻠﻴﻪ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺍﻣﺖ ﺍﺳﻠﺎﻣﻰ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﻧﺪ، ﻭ ﻫﺪﻑ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻨﮓ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﻓﺘﻨﻪ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻄﺮﻯ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺧﻄﺮ ﺟﻨﮓ ﺩﺍﺭﺩ. ﻭ ﺣﺪّ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺟﻨﮓ ﺣﺮﺍم ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﺴﺠﺪ ﺍﻟﺤﺮﺍم ﺍﺳﺖ، ﻭﻟﻰ ﺣﺮﻣﺖ ﻣﺴﺠﺪ ﺣﺮﺍم ﻭ ﻣﺎﻩ ﺣﺮﺍم ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﻰ ﻣﺮﺍﻋﺎﺕ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﺩﺷﻤﻦ ﻧﻴﺰ  ﻣﻠﺘﺰم ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﺪ. ﻭ ﺟﻨﮓ ﻭ ﻗﺘﺎﻝ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﺧﺮﺝ ﻛﺮﺩﻥ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﺁﻥ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﻣﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﺮ ﺍﻣﺖ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﺧﻄﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﻔﺎﻕ ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﻛﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ.

ﺷﺮﺡ ﺁﻳﺎﺕ:

ﺟﻨﮓ ﺑﺮﺍﻯ ﭼﻪ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ؟

 [۱۹۰] ﺟﻨﮓ ﻛﺮﺩﻥ ﺩﺭ ﻭﻗﺖ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﺮ ﺍﻣﺖ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎم ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺪﻑ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﻴﺪﻥ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎﻯ ﺍﻟﺎﻫﻰ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﺯ ﺁﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺪﻓﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻠﺘﻬﺎ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻗﺎﻣﻪ ﺣﻖ ﻭ ﺁﺯﺍﺩﻯ ﻭ ﺩﺍﺩﮔﺮﻯ ﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻗﻴﺎم ﺑﺮﻣﻰ ﺧﻴﺰﻧﺪ.

ﻭﻟﻰ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺁﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﻣﺖ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ، ﻟﺎﺯم ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﺩﻥ ﻧﻴﺮﻭﻯ ﻧﻈﺎﻣﻰ ﺩﺷﻤﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ، ﻧﻪ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻭ ﺗﻌﺪﻯ ﺑﻪ ﺟﺎﻥ ﻭ ﻣﺎﻝ.

 ﻭَ ﻗﺎﺗِﻠُﻮﺍ ﻓِﻰ ﺳَﺒِﻴﻞِ ﺍﻟﻠَّﻪِ ﺍﻟَّﺬِﻳﻦَ ﻳُﻘﺎﺗِﻠُﻮﻧَﻜُﻢْ ﻭَ ﻟﺎ ﺗَﻌْﺘَﺪُﻭﺍ ﺇِﻥَّ ﺍﻟﻠَّﻪَ ﻟﺎ ﻳُﺤِﺐُّ ﺍﻟْﻤُﻌْﺘَﺪِﻳﻦَ- ﻭ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺧﺪﺍ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻰ ﺟﻨﮕﻨﺪ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ، ﻭ ﺗﻌﺪﻯ ﻣﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﻣﺘﻌﺪﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ.

ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻣﺖ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﺭﺳﺎﻟﺖ ﺧﺪﺍ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﻰ ﺩﺍﺭﻧﺪ، ﺗﻌﺪﻯ ﻭ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺟﺎﻳﺰ ﺍﺳﺖ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺧﺪﺍ ﻣﺘﺠﺎﻭﺯﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺩﻭﺳﺖ ﻧﻤﻰ ﺩﺍﺭﺩ.

مشاهده متن و صوت کامل صفحه ۲۹ قرآن کریم